Όπως ο δείκτης πλακοειδών κόκκων υπολογίζει το ποσοστό των κόκκων που έχουν λόγο μέγιστης προς ελάχιστη διάμετρο μεγαλύτερο του 2, έτσι ο δείκτης μορφής προσδιορίζει το ποσοστό των κόκκων όπου ο λόγος αυτός είναι μεγαλύτερος του 3. Η δοκιμή διενεργείται με ειδικό παχύμετρο που διαθέτει δύο ανοίγματα. Ο λόγος του ενός προς το άλλο ισούται με 3.

Η βασική αρχή της δοκιμής συνίσταται καταρχήν στον οπτικό διαχωρισμό των κόκκων σε 3 κατηγορίες:

• Σε αυτούς που είναι πολύ κοντά στην κυβική μορφή και συνεπώς όλες τους οι διαστάσεις είναι περίπου ίσες
• Σε αυτούς που η μία διαστασή τους είνα εμφανώς και με σιγουριά κατά πολύ μεγαλύτερη από το τριπλάσιο της μικρότερης
• Σε αυτούς που δεν εμπίπτουν στις παραπάνω περιπτώσεις και οι διαστάσεις τους πρέπει να μετρηθούν

Σε αυτή την τρίτη κατηγορία κόκκων γίνεται και ο έλεγχος με το ειδικό παχύμετρο του δείκτη μορφής. Τοποθετείται η μικρότερη διάσταση του κόκκου στο μικρότερο άνοιγμα του ειδικού παχυμέτρου και αυτό κλειδώνεται στη θέση αυτή. Στη συνέχεια εφαρμόζεται η μεγαλύτερη διάσταση του κόκκου στο μεγάλο άνοιγμα του παχυμέτρου. Αν ο κόκκος δε μπορεί να περάσει από αυτό, τότε η μία του διάσταση είναι μεγαλύτερη από το τριπλάσιο της άλλης και τοποθετείτια μαζί με τους κόκκους της δεύτερης κατηγορίας. Αν ο κόκκος περνάει άνετα τότε τοποθετείται με τους κόκκους της πρώτης κατηγορίας. Εν τέλη ο δείκτης πλακοειδούς υπολογίζεται από την κατά βάρος σύσταση του αδρανούς σε κόκκους με λόγο μεγαλύτερης προς μικρότερη διάσταση μεγαλύτερο από τρία.

Το ειδικό παχύμετρο του δείκτη μορφής είναι κατασκευασμένο από ανοξείδωτο χάλυβα και διατίθεται σε ειδική θήκη.

Χαρακτηριστικά αναλογικού παχυμέτρου:

• Μέγιστο άνοιγμα: 200 mm
• Υποδιαίρεση: 0,05 mm
• Βάρος: 400 g

Πρότυπο: ΕΝ 933.04